اگر در مورد پایین بودن تستوسترون نگران هستید اما از علائم آن مطمئن نیستید، به جای درستی آمده اید. اما اجازه دهید این را بگوییم که کاهش تدریجی تستوسترون با افزایش سن کاملا طبیعی است. سطوح تستوسترون به طور کلی در حدود سن ۱۸ تا ۲۰ سالگی به اوج می‌رسد و سپس از ۳۰ سالگی حدود ۱٪ در سال کاهش می‌یابد.
با این حال، برای درصد کمی از مردان، این افت می‌تواند شدیدتر باشد و بدن ممکن است تولید تستوسترون کافی برای حفظ سلامت و انرژی شما را متوقف کند. شاید معروف‌ترین مثال آن رابی ویلیامز باشد: پس از تلاش برای درمان افسردگی در ۳۰ سالگی، آزمایش‌ها نشان داد که سطح هورمون تستوسترون بدن او در حد یک مرد ۸۰ساله است!
تستوسترون چیست؟
تستوسترون هورمونی است که نه فقط در انسان بلکه در بسیاری از حیوانات دیگر نیز یافت می‌شود. تستوسترون نقش‌های مختلفی را در طول زندگی ایفا می‌کند. در طول رشد جنین مسئول کمک به رشد اندام‌های تولید مثل است؛ در دوران بلوغ مردان نیز تستوسترون در رشد قد، رشد موهای بدن، رشد اندام‌های دستگاه تناسلی و میل جنسی نقش دارد.
تستوسترون در بزرگسالان نیز در موارد زیر نقش دارد:
- عضلات: افزایش سنتز پروتئین و افزایش توده عضلانی
- قلب: در ساخت گلبول‌های قرمز جدید به بدن کمک می‌کند و جریان خون را افزایش می‌دهد.
- مغز: بهبود عملکرد شناختی، حافظه، میل جنسی
- استخوان: به رشد و سلامت استخوان کمک می‌کند.
- اندام‌های جنسی مردان: از تولید اسپرم و رشد اندام جنسی مردان حمایت می‌کند.
- چربی بدن: به جلوگیری از جذب چربی و توزیع چربی کمک می‌کند.
- پوست: از خاصیت ارتجاعی، تولید کلاژن و رشد مو پشتیبانی می‌کند.
در حالی که شما اغلب خواص تستوسترون را فقط در مردان مشاهده می‌کنید، بدن زنان نیز تستوسترون تولید می‌کند، اما در مقادیر بسیار کمتر. در زنان، این هورمون به افزایش میل جنسی آن‌ها کمک می‌کند، اما از آن برای تولید استرادیول، اولین هورمون جنسی اولیه زنانه استفاده می‌شود.
علت کاهش تستوسترون در مردان جوان
علاوه بر افزایش سن، علل دیگری مانند بیماری‌های ژنتیکی، چاقی، عفونت‌ها، بیماری‌های کلیوی و کبدی، اختلالات هورمونی، آسیب‌های بیضه، سرطان بیضه و شیمی درمانی می‌تواند باعث کاهش سطح تستوسترون در مردان جوان شود. البته این را هم بدانید که بروز برخی بیماری‌ها مانند فشار خون، دیابت، کلسترول بالا، ایدز و مصرف طولانی مواد مخدر نیز باعث کاهش این هورمون می‌شود.
اگر هورمون تستوسترون بیش از حد کاهش یابد و به زیر 300 نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) برسد، اختلال نعوظ، کاهش میل جنسی، کاهش توده عضلانی، خستگی و … را به دنبال دارد. به طور کلی، محدوده طبیعی برای این هورمون 300 تا 1000 نانوگرم در دسی لیتر تعریف می‌شود. یک آزمایش خون به نام تستوسترون سرم (Serum testosterone test) برای تعیین سطح تستوسترون در خون استفاده می‌شود.
عوارض کمبود تستوسترون
مردانی که از نظر بالینی سطح تستوسترون پایینی دارند که به عنوان هیپوگنادیسم شناخته می‌شود، ممکن است در ایجاد و یا حفظ نعوظ، کاهش میل جنسی، کوچک شدن بیضه‌ها، کاهش توده عضلانی، از دست دادن موهای بدن و بزرگ شدن و یا سینه‌های حساس مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است خلق و خوی ضعیف، تحریک پذیری، خستگی و مشکل در تمرکز را تجربه کنند و مشکلات باروری داشته باشند.
اگر هر یک از این موارد باعث نگرانی شما می‌شود، ما چند مورد از علائم تستوسترون پایین را برای‌تان توضیح می‌دهیم.
علائم پایین بودن تستوسترون در مردان
از آنجایی که تستوسترون اساساً هورمونی است که در مردان موجب کلفت‌تر شدن صدا، رشد موهای صورت، جهش رشد بلوغ و… می‌شود. پایین بودن تستوسترون می‌تواند منجر به برخی علائم ناخوشایند برای بدن شود. اگر سطح تستوسترون پایینی دارید، زندگی جنسی، توده عضلانی و موهای بدن شما در خطر است. بنابراین آگاهی از علائم تستوسترون پایین برای پیشگیری و یا اقدام به درمان آن ضروری است. برخی از رایج‌ترین علائم پایین بودن تستوسترون در مردان عبارتند از:
- خستگی
- افسردگی
- مشکل در تمرکز
- کاهش و یا از دست دادن میل جنسی
- اختلال نعوظ (شامل‌عدم وجود نعوظ صبح و شب)
- کاهش حجم مایع منی
- کاهش قدرت و توده عضلانی
- کاهش موی بدن
- افزایش چربی بدن
- تغییرات خلق و خوی
- اختلال در خواب
عوارض پایین بودن تستوسترون در کودکان چیست؟
به طور کلی یکی از عوارض کمبود تستوسترون در کودکان بلوغ تاخیری یا به عبارتی تاخیر در بلوغ است که با علائم زیر تشخیص داده می شود:
- عدم تغییر کردن صدا
- عدم رشد مو در اندام تناسلی و صورت
- عدم تولید اسپرم
- عدم رشد آلت تناسلی و بیضه
آیا احساس بی‌حالی می‌کنید؟
اینکه همه خسته شدیم یک چیز غیرعادی نیست. اما اگر حتی پس از یک تعطیلات آرام آخر هفته در خانه یا یک خواب خوب شبانه، هنوز احساس می‌کنید تمام انرژی و اشتیاق شما خالی شده است، پس ارزش آن را دارد که علل اصلی آن را بررسی کنید.
آیا فرم بدن شما تغییر کرده است؟
اگر شما مقدار قابل توجهی چربی اضافی را در ناحیه میانی بدن یا سینه‌تان دارید، در حالی که قبلاً هرگز مستعد ابتلا به آن نبوده‌اید و رژیم غذایی یا برنامه ورزشی خود را تغییر نداده اید، می‌تواند عاملی بر پایین بودن تستوسترون باشد.
زندگی جنسی شما چطور است؟
سطح پایین تستوسترون می‌تواند میل جنسی مردان را کاهش دهد و نعوظ را دشوارتر کند. این مشکل می‌تواند اعتماد به نفس جنسی آن‌ها را کاهش دهد و منجر به اضطراب، خلق و خوی ضعیف و افسردگی شود که می‌تواند منجر به بیشتر شدن اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی شود.
پایین بودن تستوسترون در مردان از نعوظ و یا تمایل به رابطه جنسی جلوگیری می‌کند، اما باید عوامل روانی را نیز بررسی کنید. البته اگر همیشه بعد از یک هفته سخت کاری در جمعه شب نمی‌خواهید رابطه جنسی داشته باشید، طبیعی است. اما در صورتی که چند مورد از علائم بالا را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
علائم پایین بودن تستوسترون با آزمایش
اگر وسوسه می‌شوید یک تست خانگی را امتحان کنید، توجه داشته باشید: سطح T شما در طول هفته (و حتی در یک روز) در نوسان است، بنابراین باید حداقل دو بار خود را آزمایش کنید.
- <۱۵۰ NG/DL: این مقدار برای یک مرد بالغ بسیار کم است.
- ۱۵۰-۲۶۳ NG/DL: پایین‌تر از حد مطلوب، اگرچه اگر بالای ۵۰ سال سن دارید، هر چیزی بالاتر از ۲۱۵ غیرعادی نیست.
- ۲۶۴-۹۱۶ NG/DL: محدوده طبیعی برای مردان زیر ۴۰ سال. اگر نزدیک به ۳۰۰ هستید و احساس خوبی دارید، این وضعیت کمتر از یک پسر با محدود ۷۰۰ نیست: )
چگونه تستوسترون پایین را درمان کنیم؟
نحوه درمان تستوسترون پایین سوالی است که بهتر است با پزشک مطرح شود، چرا که بر اساس میزان پایین بودن سطح تسوسترون در آزمایش اقدام می‌شود. رایج‌ترین درمان برای کاهش تستوسترون، درمان جایگزینی هورمونی به شکل تزریق تستوسترون، ژل، چسب یا قرص است. با این حال، بسته به علت زمینه‌ای سطوح پایین تستوسترون، ممکن است لازم باشد قبل از درمان جایگزینی تستوسترون، درمان‌های دیگری در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، کاهش وزن برای مردان دارای اضافه وزن یا چاق.
راه‌های جایگزین برای افزایش سطح تستوسترون
حتی بدون مداخله پزشکی، کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای بهبود سطح تستوسترون خود انجام دهید. پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل که شامل پروتئین کافی است، نقطه خوبی برای شروع است.
چندین تغییر در سبک زندگی مردان وجود دارد که می‌توانند به افزایش طبیعی سطح تستوسترون خود کمک کنند که شامل ورزش منظم و حفظ وزن طبیعی بدن، داشتن خواب کافی و با کیفیت خوب در هر شب وعدم مصرف بیش از حد الکل است.
رژیم غذایی پر از سبزیجات، کاهش غذاهای سرخ کردنی، خوردن ماهی، آووکادو، موز، پسته و لوبیا در افزایش تستوسترون بدن مردان تاثیر بسزایی دارد.
یافتن راه‌هایی برای آرامش از جمله خواب راحت، پیاده روی و وقت گذرانی با دوستان و از همه مهمترعدم انجام فعالیت‌ها و کارهای کوچک که از کاهش تولید تستوسترون در بدن جلوگیری می‌کند.
به یاد داشته باشید که هورمون‌هایی که در بدن ما ایجاد می‌شوند ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند. تحریک پذیری، عصبانیت، حسادت، طمع و بسیاری از احساساتی که بدن ما در طول روز تجربه می‌کند منجر به تولید هورمون کورتیزول می‌شود. افزایش حضور این هورمون در بدن تاثیر مستقیمی بر کاهش تولید تستوسترون دارد.
پایین بودن تستوسترون در مردان چقدر شایع است؟
به طور کلی آمار دقیقی از پایین تستوسترون در مردان وجود ندارد. با این حال، داده‌ها نشان می‌دهد که به طور کلی، حدود ۱.۲٪ از مردان ممکن است تستوسترون پایین داشته باشند. علاوه بر این، تخمین زده می‌شود که تقریبا ۵۰ درصد از مردان بالای ۸۰ سال کمبود تستوسترون دارند.
این مشکل در مردان مبتلا به دیابت یا چاقی بیشتر دیده می‌شود. در یک مطالعه تحقیقاتی، ۳۰ درصد از مردان دارای اضافه وزن، کمبود هورمون تستوسترون داشتند. از سوی دیگر، در این مطالعه تنها ۶.۴ درصد از افراد با وزن طبیعی به این مشکل مبتلا شدند. در همین مطالعه، دیابت نیز به عنوان یک عامل خطر اصلی برای کمبود هورمون تستوسترون شناخته شد. در مطالعه دیگری، ۲۴.۵ درصد از مردان مبتلا به دیابت دچار کمبود تستوسترون بودند، در حالی که این رقم در مردان سالم به نصف کاهش یافت و به حدود ۱۲.۶ درصد رسید.
آیا خودارضایی سطح تستوسترون را کاهش می‌دهد؟
نه، هیچ ارتباطی بین خودارضایی و تستوسترون پایین وجود ندارد.
تهیه و ترجمه: elmevarzesh.com
منابع
healthline.com/health/low-testosterone/warning-signs
menshealth.com/uk/health/a31035184/low-testosterone-symptoms
