تصور کنید بعد از یک روز ورزش سنگین یا حتی یک پیاده‌روی ساده، ناگهان دردی تیز در پای‌تان حس می‌کنید. آیا این گرفتگی عضلانی است که مثل یک گره سفت شما را آزار می‌دهد، یا کشیدگی عضلات که با هر حرکت بدتر می‌شود؟ بسیاری از ما این دردها را تجربه کرده‌ایم، اما اغلب نمی‌دانیم دقیقاً با چه مشکلی روبه‌رو هستیم.
گرفتگی و کشیدگی عضلات دو عارضه شایع اما متفاوت‌اند که هر کدام علل، علائم و راه‌های درمانی خاص خود را دارند. در این مقاله، با زبانی ساده و جذاب، تفاوت‌های این دو را بررسی می‌کنیم، از دلایل بروزشان می‌گوییم و بهترین روش‌های پیشگیری و درمان را معرفی می‌کنیم. اگر می‌خواهید بدانید چرا عضلات‌تان گاهی شما را غافلگیر می‌کنند و چگونه می‌توانید از این دردها رها شوید، تا انتها با ما همراه باشید.
گرفتگی عضلانی چیست؟
گرفتگی عضلانی (Muscle Cramp) انقباض ناگهانی، غیرارادی و دردناک یک یا چند عضله است که معمولاً چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. این حالت اغلب در عضلاتی رخ می‌دهد که به دو مفصل متصل‌اند، مانند عضلات ساق پا، پشت ران (همسترینگ) یا کف پا. طبق تحقیقات کلینیک مایو، گرفتگی‌ها معمولاً بی‌ضرر هستند، اما می‌توانند به‌قدری شدید باشند که حرکت را مختل کنند.
علل گرفتگی عضلانی
گرفتگی‌ها می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند:
- خستگی عضلانی: استفاده بیش از حد از عضلات، به‌ویژه در ورزش‌های سنگین یا فعالیت‌های تکراری، می‌تواند منجر به اسپاسم شود.
- کم آبی بدن: کمبود آب در بدن، به‌خصوص در هوای گرم یا هنگام ورزش، یکی از عوامل شایع است.
- عدم تعادل الکترولیت‌ها: کمبود مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم یا کلسیم می‌تواند انقباضات غیرارادی را تحریک کند.
- وضعیت نامناسب بدن: نشستن یا خوابیدن طولانی‌مدت در حالت‌های نادرست می‌تواند فشار غیرطبیعی به عضلات وارد کند.
- فشردگی عصب: مشکلات ستون فقرات، مانند تنگی کانال نخاعی، ممکن است باعث اسپاسم شود.
- بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌هایی مانند دیابت، مشکلات تیروئید یا نارسایی کلیه می‌توانند خطر گرفتگی را افزایش دهند.
- داروها: برخی داروها، مانند دیورتیک‌ها یا استاتین‌ها، ممکن است به‌عنوان عارضه جانبی باعث گرفتگی شوند.
علائم گرفتگی عضلانی
- درد ناگهانی و شدید در عضله
- سفتی قابل‌لمس یا گره مانند در عضله
- انقباض قابل مشاهده زیر پوست
- محدودیت موقت در حرکت عضله
کشیدگی عضلانی چیست؟
کشیدگی عضلانی (Muscle Strain) آسیبی است که به عضله یا تاندون (بافتی که عضله را به استخوان متصل می‌کند) وارد می‌شود و معمولاً به دلیل کشش بیش از حد یا پارگی فیبرهای عضلانی رخ می‌دهد. این عارضه در نواحی مانند کمر، گردن، شانه و همسترینگ شایع‌تر است و درجات مختلفی از خفیف تا شدید دارد.
علل کشیدگی عضلانی
کشیدگی‌ها معمولاً در اثر فشار بیش از حد یا حرکات ناگهانی ایجاد می‌شوند:
- فعالیت‌های سنگین: بلند کردن اجسام سنگین با فرم نادرست یا ورزش بدون گرم کردن کافی.
- حرکات تکراری: انجام مکرر یک حرکت، مانند پرتاب در ورزش‌های راکتی، می‌تواند به کشیدگی مزمن منجر شود.
- تروما یا ضربه: حوادثی مانند زمین خوردن یا ضربه مستقیم به عضله.
- عدم انعطاف‌پذیری: عضلات سفت و غیرمنعطف بیشتر مستعد آسیب‌اند.
- خستگی: عضلات خسته مقاومت کمتری در برابر فشار دارند.
علائم کشیدگی عضلانی
- درد یا حساسیت در ناحیه آسیب‌دیده، به‌ویژه هنگام حرکت
- تورم یا کبودی
- ضعف عضلانی یا محدودیت در دامنه حرکتی
- در موارد شدید، احساس پارگی یا ترکیدن در عضله
روش‌های درمان کشیدگی عضلانی
درمان کشیدگی عضلانی به شدت آسیب بستگی دارد و شامل موارد زیر است:
روش RICE:
- Rest (استراحت): از فعالیت‌هایی که به عضله فشار می‌آورند، خودداری کنید.
- Ice (یخ): در 48-72 ساعت اول، هر 2-3 ساعت به مدت 15-20 دقیقه کمپرس یخ اعمال کنید.
- Compression (فشرده‌سازی): استفاده از بانداژ الاستیک برای کاهش تورم.
- Elevation (بالا بردن): ناحیه آسیب‌دیده را بالاتر از سطح قلب نگه دارید.
داروهای ضدالتهاب: ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و التهاب.
فیزیوتراپی: تمرینات تقویتی و کششی برای بازگرداندن انعطاف‌پذیری و قدرت عضله.
جراحی: در موارد پارگی کامل تاندون یا عضله، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
پیشگیری از گرفتگی و کشیدگی عضلات
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. این راهکارها می‌توانند خطر بروز هر دو عارضه را کاهش دهند:
- گرم کردن و سرد کردن: قبل و بعد از ورزش، حرکات کششی و گرم‌کننده انجام دهید تا عضلات آماده شوند.
- هیدراتاسیون کافی: روزانه به‌اندازه کافی آب بنوشید، به‌ویژه در هوای گرم یا هنگام فعالیت.
- تغذیه متعادل: مصرف غذاهای غنی از پتاسیم (موز، پرتقال)، منیزیم (آجیل، سبزیجات برگ‌دار) و کلسیم (لبنیات).
- وضعیت بدنی مناسب: از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت در حالت‌های نادرست اجتناب کنید.
- تقویت عضلات: تمرینات قدرتی منظم برای افزایش انعطاف‌پذیری و مقاومت عضلات.
- اجتناب از فشار بیش از حد: به محدودیت‌های بدن خود احترام بگذارید و از بلند کردن اجسام سنگین بدون تکنیک مناسب خودداری کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه اکثر گرفتگی‌ها و کشیدگی‌های خفیف با درمان خانگی بهبود می‌یابند، در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- گرفتگی‌های مکرر یا شدید که با درمان خانگی بهبود نمی‌یابند.
- کشیدگی‌هایی که با تورم شدید، کبودی یا ناتوانی در حرکت همراه‌اند.
- احساس گزگز، بی‌حسی یا ضعف مداوم در ناحیه آسیب‌دیده.
- علائم عفونت (قرمزی، گرما یا تب) در محل آسیب.
نتیجه‌گیری
گرفتگی و کشیدگی عضلات، هرچند دردناک، دو عارضه متفاوت‌اند که شناخت دقیق‌شان به شما کمک می‌کند تا بهترین راه درمان و پیشگیری را انتخاب کنید. گرفتگی‌ها معمولاً انقباضات کوتاه‌مدت و غیرارادی‌اند که با کشش، ماساژ و هیدراتاسیون برطرف می‌شوند، درحالی‌که کشیدگی‌ها آسیب‌های ساختاری به عضله یا تاندون هستند که نیاز به استراحت، درمان RICE و گاهی مداخلات پزشکی دارند.
با رعایت اصول پیشگیری، از گرم کردن قبل از ورزش گرفته تا تغذیه مناسب و وضعیت بدنی درست، می‌توانید خطر بروز این مشکلات را به حداقل برسانید. حالا که تفاوت این دو را می‌دانید، آماده‌اید تا با آگاهی بیشتری به سلامت عضلات‌تان اهمیت دهید!
تهیه و ترجمه: elmevarzesh.com
منابع
mayoclinic.org/diseases-conditions/muscle-cramp/symptoms-causes/syc-20350820
my.clevelandclinic.org/health/diseases/22336-muscle-strains
aafp.org/pubs/afp/issues/2012/0815/p350.html