برقی سازی صنعت خودرو ایران مخالفان زیادی دارد؛ اما چرا؟

واردات و برقی سازی صنعت خودرو خواسته‌ای ازسوی وزارت صمت است که وزارت نیرو را دچار چالش‌های اساسی می‌کند، چاره کار چیست؟

با پیشرفت صنعت ساخت خودروهای برقی، دیگر محصولات برقی در حد یک کانسپت نیستند و بسیاری از خودروسازان مطرح دنیا به صورت گسترده بر روی توسعه این محصولات متمرکز شده‌اند؛ اما در ایران عده‌ای با برقی سازی صنعت خودرو مخالف‌اند. در ادامه این مطلب می‌‍خواهیم بدانیم که چرا با پیشرفت این صنعت در داخل کشور مخالف می‌شود.

براساس نظرات دولت‌مردان، به نظر می‌رسد در دولت کنونی اجماع مناسبی بر سر توسعه خودروهای برقی وجود دارد. اما به تدریج با جدی‌تر شدن این پروژه صدای مخالفان به گوش می‌رسد. در حالی که عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید زیادی بر توسعه و ساخت خودروهای برقی در کشور دارد، همتای وی در کابین دولت به دلیل نبود زیر ساخت‌های لازم ساز مخالف می‌زند. این موضوع توسط یکی از نمایندگان مجلس هم مورد تایید قرار گرفته است؛ آن طور که یکی از نمایندگان مجلس در حاشیه یک نشست خودرویی در جمع خبرنگاران اظهار داشت، با وجود تلاش‌های وزارت صمت برای تخصیص بودجه برای برقی سازی صنعت خودرو، با مخالف‌های وزارت نیرو مواجه شده است.

جلال رشیدی کوچی به طور دقیق به علت مخالفت وزارت نیرو اشاره نکرد اما موضوعی که روشن است نیازی به گفتن ندارد! احتمالا وزارت نیرو در تامین انرژی مورد نیاز خودروهای برقی نگران است. یک نکته جالب دیگر هم در خصوص برقی سازی صنعت خودرو وجود دارد؛ که بر اساس گفته‌های شیخی باید حق را به وزارت نیرو بدهیم. شیخی تلویحا عنوان کردی وقتی که برای تامین برق مورد نیاز زمستان مازوت می‌سوزانیم، چطور می‌خواهیم برق مورد نیاز خودروها را تامین کنیم؟ شیخی راه حل پیشبرد صنعت خودرویی کشور را در تولید خودروهای هیبریدی دانست و توضیح داد: «با توجه به چالش تامین برق، بهتر است مسئولان وزارت صمت حداقل روی محصولات هیبریدی مانور دهند نه صرفا برقی.» وی این را هم گفت که نمایندگان مجلس طرح بلند پروازانه دولت برای تولید خودروهای برقی را از لایحه برنامه هفتم حذف کرده‌اند. به گفته کوچی، دولت مقرر کرده در برنامه هفتم، ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی برقی در کشور تولید شود. که به نظر با توجه به ظرفیت‌های موجود رقم بلند پروازانه‌ای است، بخصوص اینکه قرار است موتور این محصولات از چین وارد شود.

کمبود برق اصلی‌ترین دشمن برقی سازی صنعت خودرو در ایران

با توجه به گفته‌های شیخی به نظر می‌رسد طرح برقی سازی صنعت خودرو در ایران که توسط وزارت صمت با پافشاری بسیاری در حال پیگیری است مخالفان زیادی دارد و مهم‌ترین مخالف این طرح را می‌توان کمبود برق و نبود زیر ساخت‌های لازم دانست. به هر حال تغییر خودروهای فسیلی به خودروهای برقی در اروپا هم به یکباره صورت نگرفته و این موضوع نیازمند توسعه نیروگاه‌های برق و تعبیه ایستگاه‌های شارژ است که باید در دولت‌های قبلی پیگیری می‌شد تا امروز مجبور نباشیم که برای هماهنگی با دنیا به یکباره خود را دچار یک تحول انقلابی در صنعت خودرو کنیم.

برای درک بهتر این موضوع کافیست به درخواست‌های وزارت نیرو در طول زمستان و تابستان گوش فرا دهید. همین الان که هیچ خودرو برقی‌ای به صورت گسترده در داخل کشور استفاده نمی‌شود و تعداد خودروهای برقی در استان‌های کشور به اندازه انگشتان دو دست هم نیست، وزارت نیرو با تامین برق منازل مسکونی و مجتمع‌های تجاری و صنعتی با مشکل رو به رو است. به عنوان مثال در تابستان به دلیل استفاده مردم از کولر‌‎‌های آبی و گازی در برخی مناطق، شاهد خاموشی هستیم و این داستان در زمستان هم به نوع دیگری تکرار می‌شود. حتی مجتمع‌های صنعتی مهم کشور در این فصول به دلیل جیره‌بندی برق با افت تولید مواجه‌ می‌شوند؛ حتی امسال برای کاهش مصرف برق، دولت مجبور به تغییر رسمی ساعات کاری ادارات شد! علاوه بر این موارد باید به فرسودگی شبکه برق هم اشاره کرد! یعنی تنها با تخصیص بودجه و ساخت نیروگاه‌های جدید هم نمی‌توان انتظار بر طرف شدن مشکل را داشت که چرا شبکه برقی کنونی کشور نیز نیازمند بهیه‌سازی است و این موضوع باید با جدیت بیشتری پیگیری شود. برای واضح‌تر شدن این موضوع بد نیست بدانید که نیروگاه‌های کشور برای تولید برق مازوت می‌سوزانند و نتیجه‌ آن آلودگی شدید هوا است. طبعا اگر قرار باشد بار سنگین دیگری به نام خودروهای الکتریکی بر دوش این شبکه قرار بگیرد، شاید قابل تحمل نباشد.

سوزاندن مازوت برای تولید برق توسط نیروگاه‌های برق

خب اشاره کردیم که وزارت صمت پا فشاری زیادی برای توسعه خودروهای برقی دارد اما علت این موضوع چیست؟

وقتی مردم می‌بینند که در کشورهای آسیای شرقی و بخصوص اروپا خودروهای برقی در حال تولید و عرضه شدن هستند و این خودروها دیگر مشکلات خودروهای دارای سوخت فسیلی مانند آلودگی هوا را ندارند انگشت توقع خود را سمت وزارت صمت می‌گیرند که چرا در کشور ما چنین خودروهایی وجود ندارد؟

وزارت صمت نیز برای آنکه نشان دهد که وظیفه خود را به درستی انجام می‌دهد بر روی تولید خودروهای برقی در کشور پافشاری می‌کند. اما وزارت نیرو بهتر از هرکسی بر ظرفیت‌های وزارتخانه خود واقف است و تعجبی ندارد که مخالف ایده وزارت صمت برای برقی سازی صنعت خودرو باشد. تا وقتی که هیچ خودرو برقی‌ای در کشور وجود ندارد افکار عمومی از وزارت نیرو توقع خاصی ندارند و تنها از وزارت صمت خورده می‌گیرند، اما وقتی که پای خودروهای برقی به خیابان‌های کشور باز شود بخصوص در فصول تابستان و زمستان که در تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز دچار مشکل هستیم همه از وزارت نیرو توقع تامین برق مورد نیازشان را دارند.

بدون تردید اگر قرار باشد با ظرفیت‌های موجود به استقبال خودروهای برقی برویم، مالکین این خودروها در فصول گرما و سرما در تامین انرژی مورد نیاز این خودروها با مشکل مواجه می‌شوند. به همین دلیل است که وزارت نیرو با تصمیم عجولانه برقی سازی صنعت خودرو به یکباره مخالف است.

البته تا به امروز وزارت نیرو به صورت رسمی مخالفت خود را با برقی سازی صنعت خودرو اعلام نکرده است که می‌تواند دو دلیل داشته باشد؛ اول آنکه وزارت نیرو تصمیم وزارت صمت در خصوص برقی سازی صنعت خودرو را جدی نگرفته است و منتظر اتفاقات جدید است دوم آنکه هنوز هیچ خودروی برقی‌ای به کشور وارد و یا در کشور تولید نشده‌است که وزارت نیرو بخواهد نگران آن باشد. البته از آنجایی که نمایندگان مجلس از مخالفت وزارت نیرو با این طرح آگاه هستند به نظر می‌رسد دغدغه‌های وزارت نیرو به گوش وزارت صمت رسیده باشد.

آیا وجود خودروهای برقی می‌تواند مانعی برای واردات خودرو باشد؟

یک نگرانی‌ای که در افکار عمومی در خصوص برقی شدن صنعت خودرو ( در فاز اول با واردات خودروهای برقی) شکل گرفته است آن است که پرداختن به این طرح مانع ورود خودروهای بنزینی و کارکرده خارجی به بازار شود. رشیدی کوچی در این خصوص هم توضیح داد: «این نگرانی هست که واردات خودروهای برقی به نقطه انحرافی واردات خودرو تبدیل و ورود خودروهای بنزینی نو و کارکرده محدود و حتی متوقف شود.»

توجه ویژه وزارت صمت به ارائه خودروهای برقی به بازار که می‌تواند از طریق واردات یا تولید داخل صورت بگیرد سبب به حاشیه رفتن واردات خودروهای بنزینی نو و کاکرده شده است. وقتی که نماینده مجلس هم در خصوص این موضوع توضیح می‌دهد کاملا نشان دهنده جدی بودن تصمیم وزارت صمت است که حساب ویژه‌ای بر روی واردات خودروهای برقی باز کرده است.

وقتی عباس علی‌آبادی می‌گوید که اولویت وزارت صمت بر روی واردات خودروهای برقی است کاملا مشخص می‌کند که قرار است ورود خودرو خودروهای بنزینی با محدودیت به داخل کشور صورت پذیرد. منابع ارزی کشور محدود هستند و نمی‌شود باب میل هرکسی خودرو به کشور وارد کرد و این وزارت صمت است که انتخاب می‌کند چه خودرویی برای اوضاع بازار بهتر است؛ در آن سوی ماجرا بانک مرکزی هم یک میلیارد یورو ارز برای واردات خودرودر نظر گرفته است که همین رقم هم به صورت کامل تا به امروز تخصیص نیافته است.

در واقع با توجه به محدود بودن منابع ارزی ممکن است سیاستگذار به این نتیجه برسد که اگر قرار است بین واردات خودروهای بنزینی و برقی یکی را قرار است انتخاب کند انگشت اشاره‌اش به سمت خودروهای برقی باشد. البته واردات خودروهای برقی صرف نظر از عدم وجود زیر ساخت‌ها و چالش‌های وزارت نیرو بسیار منطقی‌تر از خودروهای بنزینی است. آینده صنعت خودرو در دستان خودروهای برقی خواهد بود و ورود محصولات بنزینی نمی‌تواند به وضعیت آلودگی هوا و مصرف بنزین در کشور کمکی کند.در واقع وزارت صمت مسیر درستی را انتخاب کرده است، این وزارت نیرو است که باید دست به کار شود تا مقدمات واردات این محصولات به داخل کشور شکل بگیرد.

یکی از دلایلی که دولت به دنبال آن در صدد واردات محصولا خارجی با قیمت زیر 20 هزار دلار و حتی زیر 10 هزار دلار به بازار بود شکل گیری رقابت بین محصولات بود و دسترسی مردم به خودروهای خارجی گسترده‌تر شود که در صورت تغییر طرح به واردات خودروهای برقی و سازمان دادن زیر ساخت‌ها هیچ کدام از این موارد محقق نخواهد شد. در واقع اوضاع به گونه‌ای است که واردات خودروهای صفر و کارکرده بنزینی به صلاح شرایط کنونی بازار است و واردات خودروهای برقی و ایجاد زیر ساخت‌ها به صلاح آینده مردم است.

از سوی دیگر باید قیمت محصولات برقی خارجی را نیز در نظر داشت. مثلا خودرو رنو 5 که محصولی برقی است با ابعاد کوچکش در رده خودروهای به شدت اقتصادی قرار می‌گیرد اما همین خودرو هم در حدود 27 هزار دلار قیمت دارد که با احتساب مالیات چیزی در حدود 1.4 میلیارد تومان در داخل کشور قیمت خوئاهد خورد که با توجه به وضعیت درآمد مردم اصلا اقتصادی نیست و نمی‌تواند کمکی به تنظیم بازار خودرو کند.

شما به عنوان مصرف کننده نهایی این محصولات چه نظریدارید؟ خودروهای بنزینی نو و کارکرده را برای تنظیم و رفع عطش بازار ترجیح می‌دهید یا خودروهای برقی را به خاطر آلایندگی کمتر می‌پسندید؟