کمبود نسبی انرژی در ورزش (REDs) زمانی رخ می‌دهد که ورزشکار انرژی کافی از غذا برای تأمین نیازهای بدنی خود دریافت نکند. این وضعیت می‌تواند بر ورزشکاران در هر سطحی، از آماتور تا حرفه‌ای، تأثیر بگذارد و در صورت عدم تشخیص و درمان، عملکرد ورزشی و کیفیت زندگی را به‌طور قابل‌توجهی مختل کند.
وقتی بدن انرژی کافی از غذا دریافت نکند، به‌تدریج عملکردهای غیرضروری اما پرمصرف مانند رشد مو یا هضم غذا را کاهش می‌دهد. این وضعیت ممکن است به مشکلات سلامتی مانند:
- تغییرات هورمونی
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- مشکلات گوارشی
- اختلالات روانی
- بیماری‌های قلبی‌عروقی
کمبود نسبی انرژی در ورزش چیست و چه کسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
REDs زمانی ایجاد می‌شود که ورزشکار به‌طور مداوم کالری کافی برای تأمین نیازهای انرژی بدن مصرف نکند. مصرف کالری پایین‌تر از نیاز بدن به‌مرور زمان به کاهش دسترسی به انرژی منجر می‌شود.
در این شرایط، بدن عملکردهای ضروری مانند تنفس، عملکرد قلب و مغز را در اولویت قرار می‌دهد و عملکردهای غیرضروری اما پرمصرف مانند رشد، تولید برخی هورمون‌ها، تشکیل و ترمیم استخوان و قاعدگی ممکن است کاهش یابد.
اصطلاح REDs در بیانیه اجماع کمیته بین‌المللی المپیک در سال 2014 معرفی شد تا مفهوم «سه‌گانه ورزشکار زن» (شامل قاعدگی نامنظم، کاهش توده استخوانی و اختلالات خوردن) را گسترش دهد و نشان دهد که این وضعیت می‌تواند همه ورزشکاران را، به‌ویژه زنان، تحت تأثیر قرار دهد.
ورزش‌هایی که REDs در آن‌ها شایع است
REDs ممکن است هر ورزشکاری را که انرژی کافی دریافت نمی‌کند تحت تأثیر قرار دهد، اما در ورزش‌های زیر شایع‌تر است:
- ورزش‌های استقامتی: دوچرخه‌سواری، قایقرانی، دویدن مسافت طولانی
- ورزش‌هایی که بر لاغری کم چربی بودن بدن تأکید دارند: اسکیت نمایشی، ژیمناستیک، شیرجه، بدنسازی
- ورزش‌های دارای دسته‌های وزنی: وزنه‌برداری، کشتی، بوکس و..
بر اساس مطالعات، شیوع کمبود انرژی در زنان ورزشکار در برخی رشته‌ها مانند ژیمناستیک تا 44.8% و در فوتبال تا 33.3% گزارش شده است.
REDs و سندرم تمرین بیش از حد
سندرم تمرین بیش از حد یا بیش تمرینی زمانی رخ می‌دهد که ورزشکار فعالیت بدنی زیادی انجام دهد و بدنش قادر به ریکاوری آن نیست. این وضعیت علائم مشابهی با REDs دارد، از جمله خستگی شدید، افزایش خطر آسیب و کاهش عملکرد ورزشی. طبق بیانیه کمیته بین‌المللی المپیک در سال 2023، این دو وضعیت اغلب علائم مشترکی دارند و هیچ نشانگر زیستی واحدی برای تشخیص آن‌ها وجود ندارد.
علل و عوامل خطر REDs
کمبود نسبی انرژی زمانی ایجاد می‌شود که ورزشکار برای مدتی طولانی کالری بیشتری نسبت به آنچه مصرف می‌کند، بسوزاند. این عدم تعادل انرژی ممکن است عمدی یا غیرعمدی باشد.
ورزشکارانی مانند دوندگان استقامتی نیازهای انرژی بالاتری نسبت به افراد غیر ورزشکار دارند. کمبود غذا در این افراد ممکن است به دلایل مختلفی مانند کاهش اشتها یا مشکلات برنامه‌ریزی غذایی رخ دهد.
عوامل روان‌شناختی نیز می‌توانند به کمبود غذا منجر شوند. در برخی ورزش‌ها که بر وزن یا لاغری تأکید دارند، ورزشکاران ممکن است برای حفظ فرم بدنی خاص یا بهبود نسبت قدرت به وزن، کمتر غذا بخورند.
ورزشکاران در معرض خطر REDs
ورزشکارانی که در معرض خطر بیشتری هستند شامل افرادی می‌شوند که:
- ورزشکار حرفه‌ای یا رقابتی هستند
- در ورزش‌هایی با تأکید بر لاغری یا وزن خاص فعالیت می‌کنند
- بر حفظ تصویر بدنی خاص تمرکز دارند
- بیش‌ازحد ورزش می‌کنند
- دچار افسردگی هستند
- تحت فشار برای عملکرد بالا قرار دارند
علائم و عوارض کمبود نسبی انرژی
کمبود نسبی انرژی می‌تواند علائم متعددی در سیستم‌های مختلف بدن ایجاد کند، از جمله:
- خستگی
- کاهش وزن
- قاعدگی نامنظم یا قطع آن
- مشکلات هورمونی
- اختلالات گوارشی
- کاهش تراکم استخوان
- شکستگی‌های استرسی
- آسیب‌های مکرر عضلانی یا بافت همبند
- عدم تحمل سرما
- کاهش میل جنسی
- بیماری‌های مکرر
- کاهش ضربان قلب
- افت فشار خون
- کاهش عملکرد ورزشی
- ریزش مو
- تغییرات شناختی مانند مشکل در تمرکز، تحریک‌پذیری، افسردگی و اضطراب
پیشگیری و مدیریت REDs
پیشگیری از REDs با آموزش ورزشکاران درباره خطرات کمبود انرژی و برنامه‌ریزی برای تغذیه مناسب آغاز می‌شود. برنامه‌های آموزشی باید بر افزایش آگاهی تغذیه‌ای و شناسایی الگوهای ناسالم خوردن تمرکز کنند.
برای پیشگیری از REDs می‌توانید:
- رژیم غذایی غنی از مواد مغذی شامل چربی، کربوهیدرات و پروتئین کافی در هر وعده مصرف کنید
- میزان غذای مصرفی را با سطح فعالیت بدنی خود هماهنگ کنید
- دوره‌های استراحت کافی در برنامه تمرینی خود بگنجانند
موارد خفیف REDs ممکن است با تغییرات رژیم غذایی قابل درمان باشد، اما ورزشکارانی با کمبود انرژی طولانی‌مدت یا اختلالات خوردن ممکن است نیاز به توقف موقت تمرین و حمایت روان‌شناختی داشته باشند.
پرسش‌های رایج درباره کمبود نسبی انرژی در ورزش (REDs)
آیا برای REDs درمانی وجود دارد؟
درمان REDs معمولاً با افزایش دریافت کالری برای رفع نیازهای انرژی بدن انجام می‌شود. در موارد جدی‌تر، ممکن است ورزشکار نیاز به توقف موقت تمرینات و دریافت حمایت روانی داشته باشد.
آیا کمبود نسبی انرژی بر عملکرد ورزشی اثر می‌گذارد؟
بله، کمبود نسبی انرژی می‌تواند باعث افت عملکرد ورزشی، خستگی مفرط و افزایش احتمال بروز آسیب‌های جسمانی شود.
آیا REDs فقط در ورزشکاران زن دیده می‌شود؟
خیر، REDs می‌تواند هر ورزشکاری را تحت تأثیر قرار دهد، اما در ورزشکاران زنی که در رشته‌های مرتبط با وزن و تناسب اندام فعالیت می‌کنند، شایع‌تر است.
چه کسانی باید برای درمان REDs به پزشک مراجعه کنند؟
ورزشکارانی که علائمی مانند خستگی شدید، اختلال در قاعدگی، کاهش عملکرد ورزشی یا مشکلات روانی را تجربه می‌کنند، باید به پزشک یا متخصص تغذیه مراجعه کنند.
نتیجه‌گیری
کمبود نسبی انرژی در ورزش (REDs) زمانی رخ می‌دهد که انرژی دریافتی ورزشکار برای تأمین نیازهایش کافی نباشد. این وضعیت می‌تواند به مشکلاتی مانند عفونت‌های مکرر، افسردگی و خستگی شدید منجر شود.
درمان اصلی REDs افزایش دریافت کالری برای تأمین نیازهای انرژی است. همکاری با متخصصان عملکرد ورزشی می‌تواند به پیشگیری از این وضعیت و بهبود عملکرد کمک کند.