سیستم ایمنی بدن با استفاده از دو دسته مکانیسم‌های ذاتی و اکتسابی، از ورود عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها به سلول‌ها و تکثیر آن‌ها در بدن جلوگیری می‌کند. پوست، مخاط و آنزیم لیزوزیم به عنوان اولین سد دفاعی ایمنی ذاتی عمل می‌کنند. اگر عامل بیماری‌زا از این سد عبور کند، توسط گلبول‌های سفید شناسایی شده و از طریق فرآیند فاگوسیتوز از بین می‌رود. پروتئین‌های کمپلمان نیز بخش دیگری از ایمنی ذاتی هستند که با ایجاد کانال‌های غشایی، عوامل بیماری‌زا را نابود می‌کنند. اگر این مکانیسم‌ها موفق به از بین بردن عامل بیماری‌زا نشوند، سیستم ایمنی اکتسابی وارد عمل می‌شود.
لنفوسیت‌های T و B، گلبول‌های سفیدی هستند که در سیستم ایمنی اکتسابی نقش دارند و آنتی‌ژن‌ها را به طور اختصاصی شناسایی می‌کنند. لنفوسیت B با ترشح آنتی‌بادی، احتمال فاگوسیتوز یا نابودی عوامل بیماری‌زا را افزایش می‌دهد، در حالی که لنفوسیت T با القای آپوپتوز، سلول‌های آلوده به ویروس و باکتری را از بین می‌برد. در این مطلب به بررسی انواع لنفوسیت T، مکانیسم فعالیت آن‌ها و تفاوت‌هایشان با لنفوسیت B پرداخته می‌شود.
### لنفوسیت T چیست؟
لنفوسیت‌های T گلبول‌های سفیدی هستند که در ایمنی سلولی بدن نقش اصلی را ایفا می‌کنند. این سلول‌ها همراه با لنفوسیت‌های B در دفاع اختصاصی بدن مشارکت دارند. لنفوسیت‌های T سلول‌هایی کوچک با هسته‌ای بزرگ هستند که پس از فعال شدن، اندازه آن‌ها افزایش می‌یابد. این سلول‌ها در بافت‌های لنفاوی و محیطی، سلول‌های آلوده به عوامل بیماری‌زا و سلول‌های سرطانی را شناسایی کرده و با القای آپوپتوز، آن‌ها را از بین می‌برند. لنفوسیت‌های T در مغز استخوان تولید شده و در تیموس بالغ می‌شوند. در طول تکامل، این سلول‌ها نسبت به مولکول‌های سطحی سلول‌های خودی غیرفعال می‌شوند.
### گیرنده‌های لنفوسیت T
گیرنده‌های لنفوسیت T مجموعه‌ای از پروتئین‌های عرضی غشای این سلول‌ها هستند که آنتی‌ژن‌های متصل به مولکول‌های MHC را شناسایی می‌کنند. این گیرنده‌ها از دو زنجیره پلی‌پپتیدی آلفا و بتا یا گاما و دلتا تشکیل شده‌اند که توسط پیوندهای دی‌سولفیدی به هم متصل می‌شوند. هر زنجیره شامل دو بخش خارج غشایی، یک بخش بین غشایی و یک بخش سیتوزولی است. بخش متغیر این گیرنده‌ها مسئول اتصال به آنتی‌ژن است و بیشتر با آنتی‌ژن‌های پپتیدی واکنش نشان می‌دهد.
### انواع لنفوسیت T
لنفوسیت‌های T بر اساس عملکرد به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: کشنده، کمک‌کننده و تنظیمی.
– **لنفوسیت T کشنده**: این سلول‌ها در پاسخ به آنتی‌ژن‌های متصل به MHCI فعال می‌شوند و وظیفه اصلی آن‌ها از بین بردن سلول‌های آلوده به ویروس و سلول‌های توموری است.
– **لنفوسیت T کمک‌کننده**: این سلول‌ها در پاسخ به آنتی‌ژن‌های متصل به MHCII فعال شده و با ترشح سیتوکین‌ها، سایر گلبول‌های سفید را فعال می‌کنند.
– **لنفوسیت T تنظیمی**: این سلول‌ها با مهار فعالیت لنفوسیت‌های کشنده و کمک‌کننده، از بروز بیماری‌های خودایمنی جلوگیری می‌کنند.
### بلوغ لنفوسیت T
لنفوسیت‌های T از سلول‌های بنیادی خون‌ساز در مغز استخوان تولید می‌شوند. پس از تولید، این سلول‌ها به تیموس منتقل شده و در آنجا بالغ می‌شوند. در طول بلوغ، لنفوسیت‌های T تحت دو فرآیند انتخاب مثبت و منفی قرار می‌گیرند. در انتخاب مثبت، سلول‌هایی که گیرنده‌های آن‌ها به مولکول‌های MHC متصل می‌شوند، زنده می‌مانند و به لنفوسیت‌های T کمک‌کننده یا کشنده تمایز می‌یابند. در انتخاب منفی، سلول‌هایی که به آنتی‌ژن‌های خودی متصل می‌شوند، از بین می‌روند تا از بروز بیماری‌های خودایمنی جلوگیری شود.
### عملکرد لنفوسیت T
لنفوسیت‌های T کمک‌کننده با شناسایی آنتی‌ژن‌های متصل به MHCII، سایر سلول‌های ایمنی را فعال می‌کنند. لنفوسیت‌های T کشنده نیز با شناسایی سلول‌های آلوده به ویروس یا سلول‌های سرطانی، آن‌ها را از بین می‌برند. این سلول‌ها با ترشح پروتئین‌هایی مانند گرانزیم و پرفورین، مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول‌های آلوده را القا می‌کنند.
### تفاوت لنفوسیت T و B
لنفوسیت‌های B و T هر دو در سیستم ایمنی اختصاصی نقش دارند، اما عملکرد و ساختار آن‌ها متفاوت است. لنفوسیت‌های B در مغز استخوان بالغ می‌شوند و آنتی‌بادی‌هایی ترشح می‌کنند که به آنتی‌ژن‌های خارجی متصل می‌شوند. در حالی که لنفوسیت‌های T در تیموس بالغ شده و به طور مستقیم سلول‌های آلوده را از بین می‌برند یا سایر سلول‌های ایمنی را فعال می‌کنند.
### فعال شدن لنفوسیت B
لنفوسیت‌های B برای فعال شدن به اتصال آنتی‌ژن به گیرنده‌های خود و همچنین سیگنال‌های کمکی از لنفوسیت‌های T کمک‌کننده نیاز دارند. پس از فعال شدن، این سلول‌ها به پلاسموسیت‌ها تبدیل شده و آنتی‌بادی‌های اختصاصی ترشح می‌کنند.
### انواع لنفوسیت B
لنفوسیت‌های B بر اساس مرحله بلوغ و عملکرد به انواع انتقالی، بالغ، پلاسموسیت و خاطره تقسیم می‌شوند. لنفوسیت‌های خاطره در پاسخ به ورود مجدد همان آنتی‌ژن به بدن، پاسخ سریع‌تری ایجاد می‌کنند.
### آزمایش شمارش لنفوسیت T
این آزمایش بخشی از شمارش کل گلبول‌های سفید خون است و تعداد لنفوسیت‌های T را اندازه‌گیری می‌کند. تغییرات در تعداد این سلول‌ها می‌تواند نشان‌دهنده عفونت‌های ویروسی، بیماری‌های خودایمنی یا سرطان باشد.
### لنفوسیت‌تراپی
در این روش درمانی، لنفوسیت‌های T بیمار از خون یا بافت توموری جدا شده و پس از کشت یا تغییرات ژنتیکی، به بدن بازگردانده می‌شوند. این روش برای تقویت پاسخ ایمنی در برابر سرطان‌ها استفاده می‌شود.
در این مطلب به بررسی جامع لنفوسیت‌های T، عملکرد آن‌ها و تفاوت‌هایشان با لنفوسیت‌های B پرداخته شد. این سلول‌ها نقش حیاتی در دفاع بدن در برابر عوامل بیماری‌زا و سلول‌های سرطانی ایفا می‌کنند.