بیشتر انسان‌ها تنها می‌توانند بین ۳۰ تا ۹۰ ثانیه حبس نفس زیر آب را تجربه کنند. همین زمان کوتاه کافی است تا بدن دچار اضطراب شود و مغز سیگنال‌های شدید برای تنفس بفرستد. اما در شهریور ۲۰۲۵، ویتومیر ماریچیچ، فری‌دایور اهل کرواسی، کاری کرد که به نظر فراتر از توانایی‌های انسان است: او توانست ۲۹ دقیقه و ۳ ثانیه حبس نفس زیر آب را در عمق سه متری یک استخر به ثبت برساند.
این رکورد جهانی، حدود پنج دقیقه بیشتر از رکورد قبلی بودیمیر شوبات در سال ۲۰۲۱ است و نشان می‌دهد که حبس نفس زیر آب چیزی فراتر از یک مهارت ورزشی ساده است؛ بلکه ترکیبی از علم فیزیولوژی، تمرین ذهنی و تکنیک‌های خاص تنفسی است.
چرا بدن می‌تواند مدت طولانی حبس نفس زیر آب را تحمل کند؟
ظرفیت بیشتر ریه‌ها و ذخیره اکسیژن
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در حبس نفس زیر آب، توانایی ذخیره اکسیژن بیشتر است. فری‌دایورها با تمرینات هوازی مانند شنا و دویدن، حجم ریه‌های خود را افزایش می‌دهند. آن‌ها همچنین از تنفس دیافراگمی استفاده می‌کنند تا بیشترین میزان هوا وارد ریه‌ها شود.
در رکورد اخیر، ماریچیچ پیش از شروع به مدت ۱۰ دقیقه با اکسیژن خالص تنفس کرده بود. این کار باعث شد مقدار اکسیژن ذخیره‌شده در بدن او بسیار بیشتر از حالت عادی شود. با این حال او نشان داده بود که حتی بدون اکسیژن خالص نیز توانایی حبس نفس زیر آب برای بیش از ۱۰ دقیقه را دارد.
تحمل بالاتر نسبت به دی‌اکسید کربن
تصور رایج این است که علت ناتوانی در حبس نفس زیر آب کمبود اکسیژن است. اما واقعیت این است که افزایش دی‌اکسید کربن (CO₂) در خون، عامل اصلی نیاز به نفس کشیدن است. وقتی CO₂ زیاد می‌شود، مغز سیگنال‌های شدیدی برای تنفس ارسال می‌کند.
فری‌دایورها با تمرینات مداوم یاد می‌گیرند آستانه تحمل خود نسبت به CO₂ را بالا ببرند. این توانایی به آن‌ها اجازه می‌دهد زمان بیشتری را برای حبس نفس زیر آب دوام بیاورند، حتی وقتی بدن وارد مرحله‌ای به نام «نقطه شکست فیزیولوژیک» می‌شود؛ جایی که دیافراگم به صورت غیرارادی منقبض می‌شود تا فرد را وادار به تنفس کند.
نقش ذهن و آرامش روانی در حبس نفس زیر آب
عامل دیگری که به ثبت چنین رکوردی کمک می‌کند، کنترل ذهنی و کاهش مصرف اکسیژن است. هرچه بدن آرام‌تر باشد، ضربان قلب پایین‌تر می‌آید و اکسیژن کمتری مصرف می‌شود. به همین دلیل فری‌دایورها تمرینات ذهنی مانند مدیتیشن و ذهن‌آگاهی انجام می‌دهند.
ماریچیچ در مصاحبه‌ای گفت که پس از گذشت ۲۰ دقیقه، کنترل ذهنی برایش آسان‌تر شد. این نشان می‌دهد که در حبس نفس زیر آب، تنها فیزیولوژی بدن مطرح نیست، بلکه توانایی حفظ آرامش روانی نقشی اساسی دارد. به همین دلیل او هنگام رکورد، کاملاً بی‌حرکت در کف استخر قرار گرفته بود تا مصرف اکسیژن به حداقل برسد.
خطرات حبس نفس زیر آب
گرچه رکورد ۲۹ دقیقه‌ای ماریچیچ تحسین‌برانگیز است، اما نباید از خطرات آن غافل شد.
- افزایش بیش از حد CO₂ و کاهش اکسیژن می‌تواند در چند ثانیه باعث بیهوشی ناگهانی شود.
- استفاده طولانی از اکسیژن خالص ممکن است باعث مسمومیت اکسیژن و آسیب سلولی به دلیل رادیکال‌های آزاد شود.
به همین دلیل حبس نفس زیر آب برای مدت طولانی یک نمایش تخصصی است و تنها باید در شرایط کاملاً ایمن و زیر نظر تیم حرفه‌ای انجام شود.
جمع‌بندی
رکورد ۲۹ دقیقه‌ای ویتومیر ماریچیچ نشان داد که حبس نفس زیر آب تنها به معنای نگه‌داشتن نفس نیست، بلکه ترکیبی از افزایش ظرفیت ریه‌ها، تحمل بیشتر دی‌اکسید کربن، تکنیک‌های خاص تنفسی و تسلط ذهنی است. این رکورد مرزهای توانایی انسان را به چالش کشیده و ثابت کرده که بدن ما قابلیت‌هایی فراتر از تصور دارد.
با این حال، نباید فراموش کرد که حبس نفس زیر آب بدون آموزش و ایمنی حرفه‌ای می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامتی و حتی جان فرد باشد.