پیاده‌ روی بعد از عمل قلب باز راهنمای کامل برای بیماران

آیا پیاده‌ روی بعد از عمل قلب باز باید از همان روزهای اول شروع شود؟ بسیاری از بیماران تصور می‌کنند بعد از یک جراحی بزرگ روی قلب، هر نوع حرکت ممکن است بخیه‌ها را تحت فشار قرار دهد یا باعث درد شود. اما واقعیت این است که پیاده روی بخشی از پروتکل رسمی توان‌بخشی قلبی است و جراحان قلب توصیه می‌کنند اگر این فعالیت آرام، منظم و کنترل‌شده آغاز شود، بدن سریع‌تر به شرایط طبیعی برمی‌گردد و خطر لخته شدن خون و مشکلات تنفسی کاهش می‌یابد.

در بسیاری از مراکز درمانی، بیماران هنگام ویزیت‌های پس از جراحی قلب، این نکته را مستقیماً از جراح می‌شنوند. اگر بیماری بعد از عمل قلب باز تردید دارد که از چه روزی و با چه شدتی پیاده روی را شروع کند، مشاوره با دکتر پنجه طلا قلب تهران به‌عنوان جراح قلب، می‌تواند برنامه دقیق‌تری در اختیارش بگذارد تا قدم‌زدن بعد از عمل با اطمینان و بدون نگرانی آغاز شود. بسیاری از بیماران توضیح داده‌اند که وقتی توصیه‌های بعد از عمل را مستقیماً از جراح دریافت کرده‌اند، ترس اولیه از حرکت خیلی سریع جای خود را به آرامش و اعتماد داده است.

آیا پیاده‌ روی بعد از عمل قلب باز از همان روزهای اول شروع می‌شود؟

در بیشتر بیمارستان‌ها، پیاده روی طی ۲۴ تا ۷۲ ساعت اول آغاز می‌شود. معمولاً ابتدا چند قدم کوتاه در اتاق یا راهرو برداشته می‌شود و این کار تحت نظر پزشک یا پرستار انجام می‌گیرد. تجربه‌های بیماران نشان می‌دهد که لحظه شروع پیاده روی اغلب با ترس همراه است. بسیاری از آن‌ها گفته‌اند که تصور راه رفتن برایشان سخت بوده، اما وقتی چند قدم اول را برداشتند، متوجه شدند بدن توان انجام این حرکت را دارد. بعضی توضیح داده‌اند که بعد از اولین پیاده روی، نفس کشیدن راحت‌تر شده و احساس سنگینی قفسه سینه کاهش پیدا کرده است. همین تغییر کوچک باعث می‌شود بیمار احساس کند روند بهبود واقعاً آغاز شده است.

نحوه انجام پیاده‌ روی بعد از عمل قلب باز

پیاده‌ روی بعد از عمل قلب باز باید آرام، منظم و مرحله‌به‌مرحله پیش برود. شروع کار معمولاً با چند قدم کوتاه در اتاق یا راهرو بیمارستان انجام می‌شود و بیمار لازم نیست سرعت یا مسافت زیادی را طی کند. در روزهای اول، هدف فقط بیدار شدن عضلات و هماهنگ شدن تنفس و ضربان قلب است. وقتی بدن به این حرکت عادت کرد، می‌توان زمان پیاده روی را به‌تدریج بیشتر کرد؛ مثلاً هر روز یک یا دو دقیقه به مدت مسیر افزوده شود.

تنفس باید آرام و یکنواخت باشد و در صورت احساس خستگی یا سنگینی قفسه سینه، توقف کوتاه کافی است تا بدن دوباره به حالت طبیعی برگردد. بیشتر جراحان قلب توصیه می‌کنند بیمار در فضای صاف و بدون شیب راه برود و تا چند هفته از پیاده روی سریع، شیب زیاد، دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کند تا بخیه‌ها و عضلات قفسه سینه تحت فشار قرار نگیرند. پیاده روی باید منظم باشد؛ نه سنگین، نه پراکنده. چند قدم ثابت هر روز، نتیجه بهتری از پیاده روی طولانی‌مدت و نامنظم دارد.

مقدار پیاده‌ روی در هفته‌های اول چقدر باید باشد؟

در هفته اول معمولاً پنج تا ده دقیقه پیاده روی آرام کافی است. وقتی بدن به این روند عادت کرد، زمان روزانه به‌تدریج بیشتر می‌شود. در هفته دوم بسیاری از بیماران ده تا پانزده دقیقه راه رفتن را بدون مشکل انجام می‌دهند. برخی از بیمارانی که تجربه‌شان را در شبکه‌های اجتماعی نوشته‌اند، گفته‌اند که در هفته سوم توانسته‌اند روزانه حدود پانزده تا بیست دقیقه راه بروند و بعد از چهار تا شش هفته، پیاده روی سی دقیقه‌ای برایشان عادی شده است. روند تدریجی به بدن فرصت می‌دهد بدون فشار، هماهنگی قلب و ریه‌ها را دوباره به دست بیاورد و همین آرام‌آرام اعتمادبه‌نفس باز می‌گردد.

اگر هنگام پیاده‌ روی احساس سوزش قلب داشته باشیم چه می‌شود؟

سوزش یا کشش قفسه سینه هنگام پیاده روی در هفته‌های اول پدیده‌ای رایج است. معمولاً این احساس به دلیل فعالیت عضلاتی است که در زمان جراحی دستکاری شده‌اند. بسیاری از بیماران نوشته‌اند که این حالت با ادامه تمرینات سبک بهتر شده و بعد از یک تا دو هفته تقریباً از بین رفته است. نکته مهم این است که بدن به‌تدریج به تنفس عمیق و حرکت عضلات قفسه سینه عادت می‌کند. البته اگر این احساس همراه با تنگی نفس شدید یا درد آزاردهنده باشد، بیمار باید استراحت کند و موضوع را با پزشک در میان بگذارد.

ضربان قلب در زمان پیاده‌ روی بعد از عمل قلب باز چگونه باید باشد؟

بعضی بیماران از ساعت هوشمند یا دستگاه ضربان‌سنج استفاده می‌کنند و نگران بالا رفتن عدد نمایشگر هستند. معمولاً افزایش ملایم ضربان طبیعی است. بیمارانی که تجربه خود را ثبت کرده‌اند نوشته‌اند که وقتی قدم‌ها آهسته‌تر می‌شود یا چند لحظه بدن استراحت می‌کند، ضربان به حالت عادی برمی‌گردد. بسیاری گفته‌اند که در هفته‌های اول افزایش ضربان برایشان اضطراب‌آور بود، اما با گذشت زمان فهمیدند که این واکنش بخشی از روند ریکاوری است و با کنترل سرعت راه رفتن، بدن به شکل طبیعی خود باز می‌گردد.

آیا پیاده‌ روی به تقویت قلب کمک می‌کند؟

قلب مثل یک عضله عمل می‌کند. وقتی پیاده روی شروع می‌شود و اکسیژن بیشتری وارد بدن می‌شود، جریان خون بهتر می‌گردد و عضله قلب توانایی بیشتری برای پمپاژ پیدا می‌کند. بسیاری از بیماران این تغییر را با تجربه‌های روزمره توضیح داده‌اند؛ اینکه روزهای اول چند قدم ساده خسته‌کننده بود، اما به‌تدریج توانستند مسیرهای طولانی‌تری را بدون توقف طی کنند. برخی گفته‌اند که پیاده روی بعد از مدتی نه‌تنها بدن را تقویت کرد، بلکه خلق‌وخو و خواب شبانه را هم بهتر کرد.

آیا بالا رفتن از پله بعد از عمل قلب باز ضرر دارد؟

بالا رفتن از پله معمولاً از هفته دوم امکان‌پذیر است، البته به شرطی که بیمار در حالت عادی بدون تنگی نفس راه برود. کسانی که تجربه‌شان را به اشتراک گذاشته‌اند نوشته‌اند که در اولین تلاش، بعد از چند پله مجبور به توقف شده‌اند، اما بعد از یک یا دو هفته همان مسیر برایشان عادی شده است. بسیاری گفته‌اند که ابتدا تصور می‌کردند پله‌روی خطرناک است، اما وقتی بدنشان هماهنگ شد، متوجه شدند که مشکل اصلی ترس ذهنی بوده نه توان جسمی.

چه زمانی باید پیاده‌ روی را متوقف کنیم؟

اگر بیمار احساس سرگیجه، تنگی نفس شدید یا فشار سنگین روی قفسه سینه داشته باشد، بهتر است استراحت کند. چند بیمار گفته‌اند که بدنشان خیلی واضح هشدار می‌داد؛ به محض اینکه نفس یا ضربان از حد طبیعی خارج می‌شد، یک توقف کوتاه کافی بود تا همه چیز به حالت عادی برگردد. این تجربه نشان می‌دهد بدن معمولاً به‌موقع پیام می‌دهد و گوش دادن به این پیام‌ها بخشی از روند درمان است.

تجربیات بیمارانی که پیاده‌ روی بعد از عمل قلب باز را انجام داده اند

• اولین تجربه مربوط به بیماری است که در روز دوم بعد از عمل قلب باز، تنها چند قدم کوتاه برداشت. او فکر می‌کرد بدن هنوز توان حرکت ندارد و هر قدم ممکن است به بخیه‌ها فشار بیاورد، اما وقتی توانست بدون تنگی نفس تا انتهای راهرو برود، احساس کرد روند درمان واقعاً شروع شده است. همان قدم‌های ساده اعتماد به‌نفس او را برگرداند و باعث شد روزهای بعد با خیال راحت‌تر پیاده روی کند.
• بیمار دیگری که سن بالاتری داشت توضیح داده بود که در روزهای اول، شدت خستگی او را ناامید کرده بود و بارها فکر کرده بود توان ادامه ندارد. با این حال، آن بیمار نوشت که وقتی پیشرفت خود را با روزهای قبل مقایسه کرد، حتی اگر فقط یک دقیقه بیشتر راه رفته بود، امید بیشتری پیدا کرد. چند هفته بعد توانست نیم ساعت بدون توقف قدم بزند و از اینکه دوباره در پارک محله قدم می‌زند احساس پیروزی داشت.
• بیمار سوم در شهر تهران پس از ترخیص، هنگام ویزیت‌های بعد از عمل به جراح قلب مراجعه می‌کرد و بعد از دریافت برنامه منظم پیاده روی، متوجه تغییرات جدی در بدنش شد. او گفته بود که اولین روزها حتی پنج دقیقه راه رفتن دشوار بود، اما همین برنامه باعث شد نفس‌هایش بازتر شود، خوابش بهتر شود و اضطراب بعد از جراحی کمتر شود. به گفته خودش، پیاده روی آرام دست‌کم به اندازه داروها به او کمک کرده بود.
• بیمار دیگری که در خانه بدون آسانسور زندگی می‌کرد، می‌گفت بیشتر از خود پیاده روی، از پله‌ها می‌ترسید. اولین تلاش بعد از چند پله متوقف شد و باعث شد فکر کند که بهبود بسیار کند است. اما تنها یک هفته بعد، همان پله‌ها بدون توقف طی شد و او احساس کرد بدنش در حال برگشتن به قدرت قبلی است. همین پیشرفت کوچک باعث شد ترس اولیه کاملاً از بین برود.
• پنجمین تجربه مربوط به بیماری بود که در کنار مشکلات قلبی، اضطراب شدیدی هم داشت. او می‌گفت پیاده روی برایش فقط یک حرکت فیزیکی نبود، بلکه ابزاری برای آرام کردن ذهن بود. هر روز چند دقیقه قدم زدن باعث شد احساس کند کنترل بیشتری روی بدن و زندگی‌اش دارد. بعد از یک ماه نوشته بود که پیاده روی تبدیل به بخشی از برنامه روزانه‌اش شده و دیگر آن را یک کار درمانی نمی‌دید بلکه زمان کوتاهی برای تنفس، فکر کردن و تمرکز روی بهبودی خودش بود.

نتیجه‌گیری
پیاده‌ روی بعد از عمل قلب باز فقط یک توصیه ساده نیست؛ بخش مهمی از بهبود است. بدن با حرکت آرام و منظم خود را ترمیم می‌کند، قلب قوی‌تر می‌شود، ریه‌ها بهتر کار می‌کنند و اضطراب جای خود را به احساس توانایی می‌دهد. بسیاری از بیمارانی که در ابتدا تصور می‌کردند هر حرکت برایشان خطرناک است، چند هفته بعد بدون مشکل در فضای باز قدم زده‌اند و به روال عادی زندگی برگشته‌اند. این روند نشان می‌دهد بهبود فقط در دارو و استراحت نیست؛ حرکت آگاهانه و آرام یکی از ستون‌های اصلی درمان است.